4 trends om in de gaten te houden

Trend 1 – Data, Data, Data. Twee routes

We zijn steeds meer bezig met de data. Data voor gezondheid, data voor artificial intelligence, datamining, synthetische data, data-gedreven werken. Feit is dat we op een enorme berg zitten, maar wat kunnen we er eigenlijk mee? We hebben grote moeite om de databergen aan elkaar te knopen en dus blijven we nog werken vanuit de eigen eilanden. Blijft dat zo? Nee.

We zien contouren ontstaan van initiatieven die verschil willen maken. Er zijn grofweg twee aanvliegroutes. De eerste is dat we aan de slag gaan met data voor gezondheid. Het gaat dan vaak om onderzoek, bijvoorbeeld op het gebied van welzijn en preventie. Zo zien we of mensen op de ene woonplek beter af zijn dan op de andere. We doen we dat door (geanonimiseerde) patiëntendata te combineren met data uit het publieke domein, bijvoorbeeld met cijfers van het CBS. Er zijn voorbeelden aan te wijzen in de regio Amsterdam, Groningen, de Achterhoek en Zeeland.

De tweede aanvliegroute is dat we aan de slag gaan met data die de uitvoering en kwaliteit van zorg ondersteunt. Hiervoor is het noodzakelijk dat zorgverlener en patiënt alle relevante data uit verschillende elektronische patiëntendossiers (EPD) op één plek kunnen zien. Dat doen we dan op zogenaamde uitwisselingsplatforms. Specifieke toestemming van de patiënt is vereist. We zien hiervan initiatieven in de regio Eindhoven, Twente, Groningen en ten noorden van Amsterdam. En uiteraard ook in onze regio, met IZO is Connect4Care al een tijd bezig.

Uiteindelijk streeft onze regio ernaar dat die twee aanvliegroutes bij elkaar komen: data uit patiëntendossiers combineren met data voor gezondheid. Dat geeft maximale kansen om onze zorg en welzijn optimaal te ondersteunen en mensen langer gezond te houden. Dat is de volgende stap.

Trend 2 – Doe ik het wel goed? Aandacht voor Ethiek

In 2021 kreeg de Nederlandse AI Coalitie uit het groeifonds 345 miljoen euro toegekend voor het verder ontwikkelen van AI in Nederland. Deze impuls is onder meer bedoeld om ELSA Labs te initiëren, waar bedrijven, overheid, onderzoeksinstellingen en burgers de Ethical, Legal & Social Aspects van algoritmen onderzoeken. De verwachting is dat in Nederland veel van deze ELSA Labs ontstaan, ook voor de zorg. Mede hierdoor komt er brede aandacht voor ethiek, niet alleen voor AI maar ook voor digitalisering in het algemeen. Dit ligt in de lijn van het rapport van het Centrum voor Ethiek en Gezondheid uit 2020. In Nederland speelt het ECP|Platform voor de InformatieSamenleving een centrale rol voor de ethische toepassing van digitalisering. ECP’s lerende netwerk rondom begeleidingsethiek krijgt in rap tempo voet aan de grond. Ten slotte speelt Europa speelt een belangrijke rol. De invoering van de European Health Data Space (EHDS) levert vanuit Europa ethische richtlijnen op waarmee we rekening moeten houden.

Zijn jouw digitale toepassingen ethisch geborgd? Deze vraag komt de komende jaren op je af.

Connect4Care helpt met een werkconferentie en het opzetten van een lerend netwerk op dit gebied.

Trend 3 – Meer samen. Samen meer.

De Raad voor Volksgezondheid & Samenleving constateert in 2021 dat de landelijke politiek steeds vaker verwijst naar de regio om maatschappelijke vraagstukken op te lossen. Zo wordt in beleidsplannen en verkiezingsprogramma’s verwacht dat de regio zorg en hulp organiseert, vraag en aanbod op elkaar afstemt of maatschappelijke opgaven het hoofd te biedt. Realiteit is dat het niet altijd duidelijk is wat met regio wordt verstaan en welke regio welk vraagstuk zou moeten oplossen. Want de verschillende regio-organisaties overlappen zowel geografisch als op onderwerp. Zo hebben de veiligheidsregio, het Regionale Organisatie voor Acute Zorg (ROAZ), de regionale samenwerkingsorganisatie (RSO) en de Regionale Ondersteuningsstructuren (ROS) allen spoedzorg in hun portefeuille, maar verschillen ze als het gaat om geografische grenzen. Zo ontstaat een gelaagd net waardoor de belangen nooit helemaal op elkaar te leggen zijn. Dat is lastig samenwerken, maar de boodschap is ook dat we vraagstukken desondanks moeten oplossen. Regionale samenwerkingsverbanden zoeken elkaar dan ook steeds vaker op. Langzamerhand stemmen ze activiteiten en projecten op elkaar af. Doen ze zaken niet meer dubbel. Samen keuzes maken en samen leren.

Connect4Care initieerde in 2022 een interregionaal lerend netwerk, waarin we meer samen doen en samen meer bereiken dus.

Trend 4 – Stagnatie op de grote lijn? Klein beginnen en groter denken

Als het gaat om data-uitwisseling lijkt het vaak hollen of stilstaan. Hollen als we een deadline van een subsidie moeten halen. Wachten als de politiek eerst nog moet discussiëren, leveranciers koppelingen moeten ontwikkelen. Of wachten om het risico van de first-mover te kunnen vermijden. Het gevoel van stagnatie dringt zich regelmatig op. Kunnen we toch aan de slag met de uitdagingen van alledag? Zeker! Uit ervaring blijkt dat er nog veel te winnen is voor de zorgverlener en patiënt als we onze werkwijze nog eens onder de loep nemen. We kunnen nog steeds de beschikbare technische hulpmiddelen beter benutten door mensen beter te trainen. Werkprocessen beter op elkaar laten aansluiten. En we kunnen beter beeld krijgen van onze behoeftes als de grote ontwikkeling ons echt gaat raken. We kunnen dus gewoon beginnen met kleine stapjes terwijl we groot blijven denken.

Het programma van Connect4care gaat hier meer aandacht aan besteden. Zo komen ook de zorgverlener en de patiënt meer aan het stuur. Klein beginnen en groter denken heeft de toekomst.